SBU là gì? Cách sử dụng SBU trong ma trận Boston

SBU là khái niệm căn bản của quản trị chiến lược. Tuy nhiên thuật ngữ kinh doanh này còn khá mới mẻ trong cộng đồng ngành truyền thông quảng cáo. Nắm vững khái niệm và công cụ phân tích về SBU sẽ giúp chúng ta đánh giá việc mở rộng hay thu hẹp hoạt động của các công ty một cách khách quan. Cùng MarketingAI tìm hiểu SBU là gì qua bài viết dưới đây.

SBU là gì?

Một đơn vị kinh doanh chiến lược, thường được gọi là SBU (Strategic Business Unit), là một đơn vị đầy đủ chức năng của một doanh nghiệp có tầm nhìn và định hướng riêng. Thông thường, một đơn vị kinh doanh chiến lược hoạt động như một đơn vị riêng biệt, nhưng nó cũng đóng góp cực kỳ quan trọng đối với công ty. Nó báo cáo cho trụ sở về tình trạng hoạt động để công ty có thể đưa ra những chiến lược hợp lý và đúng đắn.

Một đơn vị kinh doanh chiến lược hoạt động như một thực thể độc lập, nhưng phải báo cáo trực tiếp với trụ sở của tổ chức về tình trạng hoạt động của nó. Nó hoạt động độc lập và tập trung vào một thị trường mục tiêu. Nó đủ lớn để có các chức năng hỗ trợ riêng như nhân sự, phòng đào tạo, phòng truyền thông… Nguyên tắc này hoạt động tốt nhất cho các tổ chức có nhiều cấu trúc sản phẩm. Ví dụ tốt nhất về SBU là các công ty như Proctor và Gamble, LG, hay Samsung. Những công ty này có nhiều loại sản phẩm khác nhau và những sản phẩm được thay đổi và cải tiến không ngừng.

Một đơn vị kinh doanh chiến lược hoạt động như một thực thể độc lập, nhưng phải báo cáo trực tiếp với trụ sở của tổ chức về tình trạng hoạt động của nó (Ảnh: Behance)

Các đơn vị nhỏ này được hình thành dưới dạng đơn vị kinh doanh chiến lược riêng biệt để doanh thu, chi phí cũng như lợi nhuận có thể được theo dõi độc lập. Khi một đơn vị được cấp trạng thái SBU, đơn vị đó có thể tự đưa ra quyết định, đầu tư, ngân sách, tự chủ mọi hoạt động. Ngoài ra, SBU sẽ nhanh chóng phản ứng khi thị trường sản phẩm thay đổi hoặc bắt đầu thay đổi trước khi có bất kì diễn biến nào xảy ra.

Sử dụng SBU trong ma trận Boston

Ma trận Boston (hay ma trận chia sẻ tăng trưởng) là một công cụ lập kế hoạch doanh nghiệp, được sử dụng để mô tả danh mục đầu tư thương hiệu của công ty hoặc SBU trên góc phần tư dọc theo trục thị phần tương đối (trục ngang) và tốc độ tăng trưởng thị trường (trục dọc).

Mục tiêu chính của ma trận Boston theo phương pháp của công ty Boston Consullting Group (BCG) là xác định những yêu cầu về vốn đầu tư (dòng tiền) và những nơi có thể tạo ra nguồn đầu tư ở lĩnh vực kinh doanh khác nhau trong cấu trúc kinh doanh của công ty. Phương pháp này bao gồm ba bước:

• Xác định các lĩnh vực và đơn vị kinh doanh chiến lược, đánh giá triển vọng và tương lai của chúng.
• Dựa vào sơ đồ phân loại và sắp xếp các SBU trên ma trận.
• Xây dựng các mục tiêu chiến lược cho loại SBU.

 

Các SBU khoanh tròn số 4 và 5 được khuyến khích đầu tư, trong khi số 7 và 8 nên thoái vốn (Ảnh: Brands Vietnam)

Loại ma trận này phân loại danh mục đầu tư kinh doanh thành bốn loại dựa trên mức độ hấp dẫn của ngành (tốc độ tăng trưởng của ngành đó) và vị thế cạnh tranh (thị phần tương đối). Hai khía cạnh này cho thấy khả năng sinh lời của danh mục đầu tư kinh doanh về mặt tiền mặt cần thiết để hỗ trợ đơn vị đó và tiền mặt do nó tạo ra. Mục đích chung của phân tích là giúp thương hiệu hiểu được công ty nào nên đầu tư và công ty nào nên thoái vốn.

Có bốn góc phần tư mà các thương hiệu được phân loại:

Góc phần tư thứ nhất – Dogs

Dogs giữ thị phần thấp so với các đối thủ cạnh tranh và hoạt động trong một thị trường tăng trưởng chậm. Nói chung, họ không đáng để đầu tư vì họ tạo ra lợi nhuận tiền mặt thấp hoặc âm. Nhưng điều này không phải lúc nào cũng là sự thật. Một số dogs có thể có lợi nhuận trong thời gian dài, chúng có thể cung cấp sự phối hợp cho các thương hiệu khác hoặc SBU hoặc hành động đơn giản như một sự bảo vệ để chống lại các đối thủ trong ngành. Do đó, điều quan trọng là luôn thực hiện phân tích sâu hơn về từng thương hiệu hoặc SBU để đảm bảo rằng chúng không đáng để đầu tư.

Lựa chọn chiến lược cho góc phần tư này: Thay thế, thoái vốn, thanh lý

Góc phần tư thứ hai – Cash cows

Cash cows là những thương hiệu có lợi nhuận cao nhất và nên được cung cấp càng nhiều tiền mặt càng tốt. Tiền mặt kiếm được từ những loại SBU này nên được đầu tư vào góc phần tư thứ ba để hỗ trợ sự tăng trưởng hơn nữa của họ. Theo ma trận Boston, các doanh nghiệp không nên đầu tư vào góc phần tư này để tạo ra sự tăng trưởng mà chỉ để hỗ trợ họ để họ có thể duy trì thị phần hiện tại.

Một lần nữa, đây không phải lúc nào cũng là sự thật. Cash cows thường là các tập đoàn lớn hoặc SBU có khả năng đổi mới các sản phẩm hoặc quy trình mới, có thể trở thành ngôi sao mới. Nếu không có hỗ trợ cho Cash cows, chúng sẽ không có khả năng đổi mới như vậy.

Lựa chọn chiến lược: Phát triển sản phẩm, đa dạng hóa, thoái vốn, thoái lui

Góc phần tư thứ ba – Stars

Các ngôi sao hoạt động trong các ngành công nghiệp tăng trưởng cao và duy trì thị phần cao. Họ là những đơn vị chính mà công ty nên đầu tư tiền, bởi vì các SBU này được kỳ vọng sẽ trở thành những doanh nghiệp cash cows và tạo ra dòng tiền dương. Tuy nhiên, không phải tất cả các ngôi sao đều trở thành dòng tiền. Điều này đặc biệt đúng trong các ngành công nghiệp thay đổi nhanh chóng, nơi các sản phẩm cải tiến mới có thể sớm bị vượt qua bởi những tiến bộ công nghệ mới.

Lựa chọn chiến lược: Tích hợp dọc, tích hợp ngang, thâm nhập thị trường, phát triển thị trường, phát triển sản phẩm.

Góc phần tư thứ ba – Question marks

Question marks là những thương hiệu đòi hỏi phải xem xét kỹ hơn nhiều. Họ nắm giữ thị phần thấp trong các thị trường tăng trưởng nhanh, tiêu thụ lượng tiền mặt lớn và thua lỗ. Nó có tiềm năng để giành thị phần và trở thành một ngôi sao, sau này trở thành cash cows. Những SBU trong loại này không phải lúc nào cũng thành công và ngay cả sau khi đầu tư lớn, họ vẫn đấu tranh để giành thị phần và cuối cùng trở thành SBU ở góc phần tư thứ nhất. Do đó, thương hiệu cần xem xét rất chặt chẽ để quyết định xem những loại SBU này có đáng đầu tư vào hay không.

Lựa chọn chiến lược: thâm nhập thị trường, phát triển thị trường, phát triển sản phẩm, thoái vốn.

Kết

Các góc phần tư ma trận Boston là các phiên bản đơn giản hóa của thực tế và không nên được áp dụng một cách thiếu kĩ lưỡng. Những cách sử dụng này có thể hướng dẫn đầu tư chung nhưng không thể thay đổi tư duy chiến lược của cả thương hiệu. Doanh nghiệp nên dựa vào phán đoán quản lý, điểm mạnh và điểm yếu của đơn vị kinh doanh và các yếu tố môi trường bên ngoài để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý hơn.

Nguồn: Strategic Management Insight